Son dönemde özgür yazılım çok karıştırılan bir kavram haline geldi. Açık kaynak yazılım kavramını yine sitemizde yayınlanan bu yazıyla inceledik ancak konu ile alakadar olanların karşılaşabileceği veya hâlihazırda bu konuyla ilgilenenlerin çoktan bildiği bir noktayı daha aydınlatmak gerekiyor, özgür yazılım.
Open source kavramını araştırırken bazı kaynaklarda free software, yani özgür yazılım kavramının tercih edildiğini, pek çok kaynakta bu iki kavramın birbirine karıştırıldığını, aralarında kesinlikle çok büyük fark olduğunu iddia edenleri ve pek daha fazla tartışmayı görebilirsiniz. Bu nedenle her iki kavramın da ortak olarak kullandığı özgür yazılım&açık kaynaklı yazılım lisanslarına geçmeden önce bu kavramlar arasındaki farkları da açıklamak yerinde olacaktır.
Özgür yazılım konsepti 1980’lerde Richard Stallman tarafından ileri sürülen bir konsept ve Stallman açık kaynak ile özgür yazılım arasındaki temel farkı şu şekilde açıklıyor;
“Her iki kavramda hemen hemen aynı kategoride yer alan yazılımları tasvir ediyor olsa da, esasen farklı değerleri temsil ediyorlar. Açık kaynak (open source) bir geliştirme metodolojisi iken, özgür yazılım (free software) ise sosyal bir harekettir.”
Fakat Stallman’ın bu açıklamaları da aradaki tartışmaları gidermeye yetmiyor. Çünkü Açık Kaynak İnsiyatifi (OSI) ve Özgür Yazılım Vakfı (FSW) kendi ilkelerini belirliyorlar.
İlk paragrafta paylaştığımız yazımız içerisinde ve bu linkten ulaşabileceğiniz açık kaynak ilkeleri yanında, özgür yazılım vakfı 4 aşamalı bir özgürlük sistemi benimsiyor. Buna göre eğer kişiler;
– Herhangi bir amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğüne (0 numaralı özgürlük),
– Her ne istiyorsa onu yapmak için programın nasıl çalıştığını ögrenmek ve onu değiştiribilmek özgürlüğüne (1 numaralı özgürlük),
– Kopyaları dağıtma özgürlüğüne (2 numaralı özgürlük),
– Tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde programı geliştirme ve geliştirdiklerinizi (ve genel olarak değiştirilmiş sürümlerini) yayınlama özgürlüğüne (3 numaralı özgürlük)
sahipse, kullandıkları bu yazılım özgür bir yazılım olarak adlandırılmalıdır.
Fakat temel olarak bu özgürlükler yine açık kaynak kodları ile sağlandığından, her ne kadar bu kavramların farklı felsefelere hizmet ettiği iddia edilse de bu tartışma içinde yer alan kişileri tatmin edemiyorlar. Tahmin edebileceğiniz şey gerçekleşiyor, yeni bir kavram doğuyor.
FOSS, yani Free and Open Source Software. Türkçesi ile Özgür ve Açık Kaynaklı Yazılımlar.
Artık yaygın kullanımın, her iki kavram hala kullanılıyor ve karıştırılıyor olsa da FOSS olduğunu söyleyebiliriz.
Özgür ve Açık Kaynaklı Yazılımlar Lisanslarını incelemeye devam edeceğiz.
Takipte kalınız..
Açıkçası sitenizi uzun zamandır inceliyorum ancak bu yazıyı pek beğenmediğimi belirtmek isterim. Evet, özgür yazılım ve açık kaynağın farkları ile ilgili bir yazı hazırlamanız iyi bir şey ancak bu yazıda bazı gördüğüm hatalar veya eksiklikler var. Özgür yazılım bence kullanıcıların özgürlüğünü daha çok savunuyor. Linux çekirdeğine 1996 yılında özgür olmayan yazılımlar -sanırım opsiyonel- eklenmiştir. Bunun üzerine Linux-libre çekirdeği çıkartılmıştır. Tivoizasyon konusu bence daha belirgin başka bir örnek. Bu arada bildiğim kadarıyla “FOSS” denilmesini haksızlık olarak görüyorlar. Bence de “FLOSS” kısaltmasını kullanmanız daha doğru olur. Bu arada “FLOSS”un anlamı bildiğim kadarıyla “free/libre open-source software”dir.
Bu arada belirtmeyi unutmuşum. Bence “FSW” değil, “FSF” olacak.