Buluş sahibi buluşu üzerinde ki tek ve münhasır olan haklarını kendi kullanabileceği gibi başka bir kişiye de patent lisans sözleşmesi ile kullandırabilir, yani kullanım haklarını devredebilir.
Lisans sözleşmesi basit veya inhisari olarak yapılabilir (551 sayılı Patent KHK 88.md). Basit lisans, mali hak sahibinin başkalarına da aynı lisansı vermesine engel olmayan lisans türüdür. Kanun veya sözleşmeden aksi anlaşılmayan lisans, basit lisans sayılır (FSEK m. 56/2). İnhisari lisans ise lisansın bir kişiye tahsis edilmesidir. İnhisari lisans ile eser üzerindeki tüm haklar devredilmez, başkasına lisans verilmesine engel olur. Patent sahibi haklarını açık tutmadıkça inhisari lisans tanıdığı kişinin kullanımı boyunca buluştan doğan haklarını kullanamaz.
Patent KHK 88.madde uyarınca, patent kullanma hakkı ülke bütününü de kapsayabileceği gibi, zaman ve yer sınırlaması ile de devredilebilir.
Lisans sözleşmesinde belirlendi ise, lisans sahipleri sözleşmeden doğan haklarını başkalarına devredebilecekleri gibi alt lisans da verebilirler. Ancak bunun koşulu patent sahibi ile lisans sahibi arasında ki sözleşmede bu hususun açıkça yer almasıdır.
Patent KHK 92/3. Maddesine göre, patent lisansları patent siciline kayıt edilebilirler ve bu kayıt ile birlikte haklarını iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürebilirler. Patent siciline kayıt edilmemiş olan lisans haklarının patent üzerinde hak kazanmış olan iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülmesi mümkün olamayacaktır. Taraflar arası yapılan lisans sözleşmesinde açık şekilde alt lisans tanıyabileceği hususu da yer alırsa, alt lisans sahibi de patent siciline kayıt ettirilebilir.
Patent Lisans Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
Patent Lisans Sözleşmesinin konusu gayri maddi bir maldır. Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan bir sözleşme tipinin özelliklerini tam olarak taşımamaktadır. Bu sözleşmenin bir tarafı lisans verenken diğer tarafı lisans alandır, yani iki taraflı bir sözleşmedir, TBK’da yer alan bir sözleşme türünün özelliklerini taşımadığı içinde isimsiz yani atipik bir sözleşmedir.
Patent Lisans Sözleşmesinin Şekli
PatentKHK 86/2. maddesi uyarınca patent başvurusu ve patent üzerinde ki işlemler yazılı şekle tabidir. Bu hükümden anlaşılacağı üzere patent lisans sözleşmesi yazılı şekil kurallarına tabidir. Bu yazılı sözleşme adi şekilde de olabileceği gibi noter tarafından da düzenlenebilir. Fakat yukarıda da belirttiğim üzere patentten doğan hakların iyiniyetli üçüncü kişilere karşı ileri sürülmesi için patent siciline hak sahipliğinin kayıt ettirilmesi gerekmektedir. Bu kayıt Patent KHK’sının uygulanma şeklini gösteren yönetmelik uyarınca tescilde sözleşmedeki imzaların onaylanması aranmaktadır. Buradan yola çıkarak, patent lisans sözleşmesinin noterde yapılmasının daha iyi olacağı açıktır.
Patent başvurusu yapılmış ama henüz patent verilmemişse;
Taraflar arasında yapılan lisans sözleşmesinde buna dair bir hüküm varsa, o hüküm uygulanır. Taraflar arasındaki patent lisans sözleşmesinde bu duruma dair hüküm yoksa, lisans alan patentin henüz alınmadığını biliyorsa ve patentin alınmamasında lisans verenin herhangi bir kusuru yoksa Patent KHK 90/2. madde uyarınca 131. madde hükümleri geçerli olur. Bu gibi bir durumda başlangıçtaki imkansızlık söz konusu olsa dahi bu sözleşme baştan itibaren geçersiz sayılmamaktadır. Patent alınamamasında patent başvurusu yapanın kötüniyeti söz konusu ise lisans hakkı sahibi zararlarının tazminini isteyebilir. Örneğin lisans alanın kendisine uzun süreli bir mutlak kullanım hakkı sağlanacağı düşüncesi ile yatırımlara girişmesinin kendisine verdiği zararın tazminini isteme hakkı bulunmaktadır.
Patent sonradan hükümsüz kalmışsa;
Patent KHK 131.madde gereğince patentin Mahkemece hükümsüz kılınması halinde geçmişe etkili olarak hükümsüz kalacağını açıkça belirtmektedir. O halde sonradan hükümsüz kalan patent aslında hiç yokmuş gibi sonuç doğurduğundan Türk Borçlar Kanunu 20.madde gereğince sözleşmenin baştan itibaren hükümsüz kalması gerekmektedir.
Ancak eğer lisans veren patentin alınacağı garantisini vermişse, bu durumda Patent KHK 131/2b. madde uygulanarak lisans alanın lisans bedeli ödememesi hakkaniyete uygun olacaktır.
