Özet

Amerikan hukukunda henüz doğrudan start-uplara özgülenmiş bir vize türü bulunmamakla birlikte Amerika’ya gitmek üzere girişimcilerin başvurabileceği vize türleri mevcuttur. Bunlar en genel çerçevede E-2 Yatırımcı Vizesi, L-1 Şirket İçi Transfer Vizesi, H-1B, O-1, EB-1, EB-2 (NIW) ve EB-5 Vizeleri olarak sıralanabilir.

Anahtar Kelimeler: start-up vizesi, girişimci vizesi, green card, girişimci, göç, ABD


Uluslararası tanınırlığa ulaşmış start-up başarı öykülerine ev sahipliği yapmasıyla Amerika Birleşik Devletleri (“ABD”), girişimciler tarafından sıkça tercih edilmektedir. Bu sebeple bu çalışmada girişimcilerin ABD’ye göç konusunda değerlendirebileceği ihtimaller üzerinde durulacaktır.

Her ne kadar ABD start-up ekosisteminde faaliyet gösteren kişilerin şirketlerini taşımayı düşündükleri yerlerin başında gelse de Danimarka, Norveç, Estonya, Portekiz, İspanya, Hollanda gibi daha birçok ülkenin aksine Amerikan hukukunda henüz doğrudan start-uplara özgülenmiş bir vize türünün bulunmamaktadır.

Bununla beraber, Amerikan hukuku kapsamında öngörülen vize türlerinden birkaçına start-up kurucusu veya yatırımcıların da start-uplarıyla olan ilişkilerine dayanarak başvurabilir. Bu vize türleri genel olarak aşağıdaki tablodaki gibi özetlenebilir:

Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere Amerikan hukukunda öngörülen vizeleri göçmen olmayan, çifte niyet içeren göçmen olmayan ve göçmen vizeler şeklinde üç ana grupta incelemek mümkündür. Bu ayrım kişilerin Amerika’ya gitme niyetine göre yapılmış bir ayrım olup kural olarak göçmen olmayan vize türlerine başvuran kişilerin Amerika’ya yerleşme niyeti olmadığı kabul edilirken göçmen vize başvuru sahiplerinin ABD’ye yerleşme niyetinde olup Green Card’a hak kazanmak istediği kabul edilmektedir. Bununla birlikte, çifte niyet içeren vize türlerine başvuran kişilerin doğrudan ABD’ye yerleşme niyeti olmamakla birlikte vize türlerinde bir düzeltmeyle (adjustment) vize türlerini göçmen vize türlerine dönüştürmeleri mümkündür.

Göçmen Olmayan Vize Türleri

Start-up ekosistemindeki kişilerin Amerika’ya gitmek ve işlerini genişletmek amacıyla başvurabileceği ilk vize türü E-2 Yatırımcı Vizesidir. 

Bu Vizenin en önemli özellikleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

  1. Girişimciler için en uygun olduğu söylenen vize türüdür.
  2. Bu vizeye başvurmak için ABD ile vatandaşı olduğunuz ülke arasında dostluk, ticaret ve denizcilik antlaşmasının veya iki taraflı yatırım antlaşmasının olması gerekmektedir. Bu şart kapsamında Türk vatandaşlarının bu vizeye başvurulabilmektedir.
  3. Bu vizeye başvurudaki en önemli kriterlerden biri yeni bir şirket kurarak o şirkete veya hâlihazırda bulunan bir şirkete önemli miktarda yatırımı yapılmasıdır.
  4. Burada yapılacak yatırımın iş modeline göre önemli addedileceğinin belirtilmesi gerekir. Genel olarak bir aralık verilmesi gerekirse bu miktarın 80,000 $ ile 500,000 $ arası değiştiği görülmektedir.
  5. Potansiyel vize sahibi kişinin yatırım yapılacak işletmenin %50 veya daha fazlasını kontrol etme yetkisi olmalıdır.
  6. Başlangıçta 5 senelik bir süreyle verilen bu vize sınırsız olarak yenilenebilir niteliktedir.

Girişimcilerin faydalanabileceği bir başka imkân ise “Uluslararası Girişimci Kuralı” (“IEP”) olarak tercüme edilebilecek “International Entrepreneur Parole”dur. 

IEP’nin özellikleri ise genel hatlarıyla aşağıdaki gibi özetlenebilir:

  1. IER, her start-up başına en fazla üç girişimci için verilebilmektedir.
  2. Girişimciler start-up’ta en az %10 hisseye sahip olmalıdır. 
  3. Bu vize 5 yıl oturma hakkı sağlamaktadır.
  4. Söz konusu oturum izni için başvuruda bulunacak girişimciler aşağıda sıralanan kriterleri sağlıyor olmalıdır:
    • ABD’de son beş yıl içinde kurulmuş, hızlı büyüme ve iş yaratma anlamında önemli bir potansiyele sahip bir start-up’ta önemli bir hisse payına sahip olmak.
    • İşletmenin büyümesine ve başarısına önemli ölçüde yardımcı olmak için gerekli yetkilerle sahip merkezi ve aktif bir role sahip olmak.
    • Yeni kurulan kuruluşun girişimcisi olarak ABD’ye önemli bir kamu yararı sağlamak.
  5. Kamu yararı kriterinde start-up’ın başarılı yatırım geçmişine sahip nitelikli ABD’li yatırımcılardan önemli bir sermaye yatırımı alıp almaması veya federal, eyalet veya yerel yönetim kuruluşlarından düzenli olarak start-uplara bu tür ödüller veya hibeler veren yerlerden önemli ödüller veya hibelere hak kazanılması dikkate alınmaktadır 
  6. Beş yılın sonunda bu oturma hakkına sahip kişilerin herhangi bir kanuni değişiklik yapılmaması durumunda oturma izinleri bitecek ve Amerikan hukukuna göre yasal daimî oturma iznine hak kazanmaları mümkün değildir. 
  7. Bununla birlikte ABD’de yapılan son yasa çalışmalarının girişimcilere vize sağlamayı önceliklendirdiği görülmektedir. Buna bağlı olarak, bu imkânın önümüzdeki günlerde yapılacak kanuni bir değişiklikle avantajlı bir duruma getirileceği söylenebilir.
  8. Bunun yanı sıra, beş yıl boyunca elde edilen gelirlerle veya hukuki statülerle farklı vize türlerine başvurulması ve söz konusu vizelere dayanılarak yasal daimî oturma iznine hak kazanılması mümkündür.  

Çifte Niyet İçeren Göçmen Olmayan Vize Türleri

Start-up çevresinden kişilerin sıklıkla tercih ettiği bir başka vize ise L-1 Şirket İçi Transfer Vizesi’dir.

Bu vize ise en temel çerçevede aşağıdaki gibidir:

  1. Bu vizeye başvuracak girişimcilerin son üç yılda en az bir yıl boyunca sürekli olarak Türkiye’de faaliyet gösteren bir şirketi olması veya bu şirkette yönetici pozisyonunda çalışmış olması gerekmektedir.
  2. L-1 Vizesi en temelde bağlantılı şirketler arası çalışanları transfer edilmesini sağlamaktadır. Bunun yanı sıra, eğer hâlihazırda bir Amerikan şirketiniz yok ise kurmaya da imkân tanımaktadır. 
  3. Mevcut durumda bir Amerikan şirketinin olması durumunda şirket içi transfer edilecek kişi için başlangıçta vize 3 senelik verilmekte, bununla beraber bu vizeyle yeni bir Amerikan şirketi kurulacaksa vize başlangıçta 1 sene süreyle verilmektedir.
  4. Bu vize türünün L-1A ve L-1B şeklinde iki farklı türü mevcut olup L-1A şirket içi yönetici transferini mümkün kılarken L-1B özel bir bilgi birikimine sahip çalışanların transferini sağlamaktadır. Bu vize yönetici transferleri için 7 yıla kadar, özel bilgi için istihdam edilen çalışanın transferi için 5 yıla kadar uzatılabilmektedir.

Bu çalışma kapsamında yer verilmesi gereken bir başka vize ise H-1B Vizesidir:

  1. Bu vizeye başvurmak için söz konusu vizeye dayanarak Amerika’da icra edilecek mesleğin en az lisans diplomasına sahip olunması gerekmektedir.
  2. Bu vizeye başvurulması için bir iş teklifinin bulunması zorunludur ve vizenin verilmesi için bir işçi-işveren ilişkisi aranmaktadır. Buna göre, söz konusu vizeye bir girişimcinin başvurması en basit haliyle aşağıdaki gibi mümkün olabilecektir:
    • Girişimci Amerika’da bir şirket kurmalıdır.
    •  Daha sonra girişimci bu şirketin çalışanı olarak ABD’ye gelecektir.
  3. Başlangıçta 3 senelik bir süreyle verilmekte olan bu vize en fazla 6 yıl uzatılabilmektedir.
  4. H-1B Vizesine yalnızca yılın belirli bir zamanı başvurulabilmektedir. Örneğin, 2023 yılı için yapılacak başvurular 18.03.2022 tarihinde sona erecektir Bunun yanı sıra, vizeye çok fazla kişinin başvurması sebepleriyle vize sahipleri bir çekilişle belirlenmektedir. Gerek başvuru süresinin kısalığı gerek vize sahibinin çekilişle belirlenmesi bu vize türünü diğerleri arasında dezavantajlı bir duruma getirmektedir.

Girişimciler tarafından başvurulabilecek bir diğer vize türü ise O-1 Olağanüstü Yetenek Vizesi’dir. Söz konusu vize aşağıdaki gibi açıklanabilir:

  1. Bu vize genel olarak bilimde, sporda, sanatta ve işletme alanında olağanüstü başarı gösteren kişilere verilmektedir.
  2. Kişilerin “olağanüstü yetenekli” sayılabilmeleri için öngörülen sekiz kriterden en az üçünün karşılanıyor olması gerekmektedir.
  3. Bu kriterler genel olarak ulusal veya uluslararası düzeyde ödül veya mükemmellik ödülleri almak, üye olmak için üstün başarı kriterinin arandığı derneklere üye olmak, profesyonel veya büyük ticari yayınlarda ilgili bir yayının bulunması, başkalarının çalışmalarını bireysel olarak veya bir panelde değerlendirmiş olmak,  Alana büyük önem taşıyan orijinal bilimsel, akademik, sanatsal, atletik veya işletme alanıyla ilgili katkıların bulunması, profesyonel veya büyük ticari yayınlarda bilimsel makalelerin yazarlığını yapmış olmak, seçkin kuruluşlarda lider veya kritik bir role sahip olmak, alanındaki diğer kişilere göre yüksek maaş almak veya önemli ölçüde yüksek ücret talep edebilme kabiliyetine sahip olmak şeklinde ifade edilebilir.
  4. Bu vizeye başvuru için de bir iş teklifinin bulunması gerekmektedir.
  5. Başlangıçta 3 sene için verilmekle birlikte, teklifte bulunan iş yerinden çalışıldığı süre boyunca yenilenebilir.
  6. Bu vize sahiplerinin eşlerine ABD’de çalışma izni sağlanmamaktadır.

Göçmen Vize Türleri

Son olarak, mümkün olan en kısa sürede Green Card’a hak kazanıp buna bağlı olarak Amerikan vatandaşlığını kazanmak isteyen girişimcilerin başvurabileceği göçmen vize türleri de mevcuttur. Bunlardan ilki EB-1 Olağanüstü Yetenek Vizesi’dir.

  1. Bu vize genel olarak O-1 Vizesine benzer olarak bilimde, sporda, sanatta, işletme alanında olağanüstü başarı gösteren kişilere verilmektedir.
  2. O-1 vizesi için aranan kriterler burada da aranmakla birlikte bu vize türü bir göçmen vizesi olduğu için bu vizeye hak kazanılmasının O-1 Vizesi’ne göre daha zor olduğu söylenebilir.

Bununla beraber, EB-2 (NIW) da girişimciler tarafında tercih edilebilecek bir başka göçmen vizesi olarak ortaya çıkmaktadır.

  1. Kural olarak EB-2 Vizesi’ne başvurulması için bir başvuru sahibinin ABD’de bulunan bir yerden iş teklifinin olması gerekmektedir.
  2.  Bununla birlikte girişimcilerin bu vizeye başvururken “milli menfaat istisnası”ndan yararlanabileceği söylenmektedir. Buna göre, “milli menfaat istisnası” olarak nitelendirilen bazı durumlarda iş teklifi olmaksızın da bu vizeye hak kazanılması mümkündür.
  3. Bu istisnanın varlığı konusunda Amerikan Göç Otoritesi’nin (“USCIS”)ın  takdir yetkisinin olduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
  4. Buna göre USCIS eğer aşağıdaki kriterlerin mevcut olduğuna kanaat getirirse söz konusu istisnayı uygulayabilecektir:
    • Vizeye konu kişinin ve işletmesinin hem önemli bir değeri hem de ulusal önemi vardır.
    • Vizeye konu kişi bu işletmeyi daha iyi seviyelere getirme kapasitesine sahiptir.
    • İş teklifi gerekliliğinden feragat etmek ABD için faydalı olacaktır.

Girişimcilerin tercih edebileceği bir başka göçme vizesi ise EB-5 Vizesidir. Bu vize hakkındaki özet bilgiler aşağıdaki gibidir:

  1. Bu vizeye hak kazanılabilmesi için yatırım yapılacak bölgeye göre 900,000 $ ile 1,800,000 $ arası bir yatırım yapılması gerekmektedir.
  2. EB-5 Vizesine hak kazanılması için sağlanması gereken bir diğer şart ise yapılan yatırımın aynı zamanda 10 tane tam zamanlı iş oluşturmasıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

Çalışmanın bu bölümünde ise konuyla ilgili sıkça sorulan sorulara ve en genel çerçevedeki cevaplarına yer verilecektir.

  1. Amerika vizesine başvurmak için hâlihazırda Türkiye’de bir şirketim bulunması gerekiyor mu?

ABD’ye göç için Türkiye’de hâlihazırda bir şirketinizin olması her vize türü açısından gerekli değildir. Örneğin, doğrudan ABD’de şirket kurma yoluyla E-2 Yatırımcı Vizesi’ne, H-1B Geçici Özel Meslek Vizesi’ne, O-1 Olağanüstü Yetenek Vizesi’ne ya da EB-1 veya EB-5 Vizelerine başvurulabilir.  Buna karşın, L-1 Vizesi’ne başvurmak için hâlihazırda ABD dışında en az bir yıldır faaliyet gösteren bir şirketin varlığı gereklidir.

  1. Green Card’a hak kazanmak için ABD’de şirket kurmam gerekiyor mu?

Öncelikle belirtilmesi gerekir ki ABD’ye gitmeyi mümkün kılan vizelerin her biri Green Card’a doğrudan hak kazandırmamaktadır. Burada vize türünün göçmen vize olup olmaması büyük bir önem taşımaktadır. Kural olarak, göçmen vizelerinin Green Card’a hak kazandırdığını söylemek gerekir. Buna bağlı olarak, göçmen vizelerinden EB-5 Vizesi’nin şirket kurma yoluyla Green Card’a hak kazandıracağı söylenebilir. Bunun yanı sıra, çifte niyet içeren göçmen olmayan vizelerin de vize türünü düzeltme yoluyla bir noktada Green Card’a hak kazandırması mümkündür. Buna göre, L-1, O-1 ve H-1B Vizelerine başvurarak şirket kurma yoluyla ABD’ye gitme yolu izlenebilir.  Burada, ABD’ye giriş yapıldıktan sonra vize türünün göçmen vize türlerine dönüştürülmesiyle Green Card’a hak kazanabilme yolu açıktır.

  1. Hangi vizelere başvurursam Amerikan vatandaşlığına hak kazanabilirim?

En genel anlatımla, Amerikan vatandaşlığına hak kazanılabilmesi için belirli süreyle Green Card sahibi olunması gerekmektedir. Buna bağlı olarak, göçmen vizelerine (EB-1, EB-5) başvurularak Green Card sahibi olunabilir ve belirli sürelerin geçmesiyle Amerikan vatandaşlığı için başvuruda bulunabilir. Amerikan hukukunda öngörülen gerekliliklerin yerine getirilmesiyle de Amerikan vatandaşı olunabilir. Bunun yanı sıra, çifte niyet içeren göçmen olmayan vizelerin de vize dönüştürme yoluyla Green Card’a hak kazandırabilmesi göz önünde bulundurulduğunda ilk aşamada bu vizelere başvurulmasıyla da bir noktada Amerikan vatandaşlığının kazanılabileceği söylenebilir.

  1. Beraber çalıştığım iş arkadaşlarım da benim sahip olduğum vizeye dayanarak ABD’ye gelebilir mi?

Bazı vize sahipleri vizelerine dayanarak başka kişilerin de Amerika vizesine hak kazanmasını sağlayabilir. Örneğin, E-2 Yatırım Vizesi sahipleri kendileriyle aynı vatandaşlığa sahip çalışanlarının Amerika vizesini almasını sağlayabilir. Bunun yanı sıra, IEP programından bir start-up üzerinden 3 girişimcinin faydalanması mümkündür.

  1.  Vizeye hak kazanmam için ABD’deki şirketimle aramda işçi-işveren ilişkisi olması gerekiyor mu?

Amerika vizelerinin bazı türlerine başvurulabilmesi için girişimcinin kurduğu start-upın çalışanı olması gerekmektedir. Örneğin, EB-1, H-1B, O-1 vizelerine başvurulabilmesi için girişimcinin start-up çalışanı olması gerekir. Start-up sahibi kişilerin bu vizeden nasıl yararlanacağı ise şu şekilde açıklanabilir: Hâlihazırda Türkiye’de bulunan şirkete ek olarak Amerika’da da bir şirketin kurulması gereklidir. Bu şirketin kurulumundan sonra start-up sahibi kişiler ile Amerika’daki şirket arasında işçi-işveren ilişkisi kurmalıdır. Buradaki kilit nokta bir start-up sahibinin Amerika’daki şirketin çalışanı nasıl olacağıdır. Bu ilişkinin kurulması için start-up sahibi kişinin bazı yetkilerinden vazgeçmesi gerekebilir. Örneğin, işçi-işveren ilişkisi kurulması için şirketin ABD’ye gidecek yöneticiyi işten çıkarma yetkisine sahip olması gerekmektedir. Bu yetkinin varlığının ispatı için bağımsız bir yönetim kurulunun oluşturulması, diğer pay sahiplerinin Amerika’ya gidecek kişiyi işten çıkarma yetkisine sahip olduğunun gösterilmesi veya bu konuya ayrıca yetkili bir müdürün atanması gerekebilir.

  1. ABD’de şirket kurdum ve başvurduğum vizeye hak kazandım, Türkiye’deki şirketimi kapatabilir miyim/Türkiye’deki ticari faaliyetlerimi durdurabilir miyim?

Bu sorunun cevabı başvurulacak vize türüne göre değişmektedir. Örneğin, L-1 Şirket İçi Transfer Vizesine başvurulacaksa Türkiye’deki şirketin faaliyetine devam etmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, L-1 dışında ABD’de yeni bir şirket kurma yoluyla başvurulabilecek her vize türü açısından Türkiye’deki şirketin faaliyetlerini durdurması mümkündür. Örneğin, H-1B, O-1, E-2, ve EB-5 vizelerinde ABD’de şirket kurulduktan sonra Türkiye’deki şirketin faaliyetlerini durdurması mümkündür.

  1.  Vizeye istediğim zaman başvurabilir miyim?

Amerika vizelerinin bazıları için yalnızca belirli bir süre içinde başvurulabilir. Örneğin H-1B vizesi başvuruları 2023 yılı için 1-18 Mart 2022 tarihinde yapılmalıdır.

  1. ABD’de gerçekten start-up vizesi yok mu?

Mevcut sistemde start-uplara özgülenmiş bir vize türü Amerikan hukukunda mevcut değildir. Bununla birlikte, LIKE ACT tasarısı kapsamında Amerikan hukuku için de bir start-up vizesi düzenlemesi yapılacağı konuşulmaktadır.

Şu an için IEP olarak bilinen imkân girişimciler için öngörülmüş olup kişilere ABD’ye giriş hakkı ve start-upıyla sınırlı olmak üzere çalışma hakkı vermektedir. Söz konusu imkân için başvuruda bulunacak girişimciler aşağıda sıralanan kriterleri sağlıyor olmalıdır:

  • ABD’de son beş yıl içinde kurulmuş, hızlı büyüme ve iş yaratma için önemli bir potansiyele sahip bir start-up’ta önemli bir hisse payına sahip olmak
  • İşletmenin büyümesine ve başarısına önemli ölçüde yardımcı olmak için gerekli yetkilerle sahip merkezi ve aktif bir role sahip olmak
  • Yeni kurulan kuruluşun girişimcisi olarak ABD’ye önemli bir kamu yararı sağlamak.
  1.  Türkiye’deki şirketime bağlı olarak ABD’de bir şirket kurdum buna dayanarak vizeye başvurmam mümkün mü? Türkiye’deki şirketimle ABD’deki şirketimin aynı ticari faaliyeti yapması şart mı?

Türkiye’deki şirkete bağlı olarak ABD’de kurulan şirkete dayanarak, E-2 Yatırımcı Vizesi, L-1, H-1B, O-1 ve EB-5 Vizelerine başvurmak mümkündür. Türkiye’deki şirketle Amerika’daki şirketin aynı ticari faaliyete sahip olmasına gerek yoktur. Bu sebeple, Türkiye’deki girişiminizin faaliyet konusuyla ABD’deki şirketin faaliyetlerinin farklılık gösterebileceği söylenebilir.

Posted by Anıl Sena Bayındır

One Comment

  1. amerikaya gitmek istiyorum nasl yardamji olabilirsiniz

    Cevapla

Leave a reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir