Özet 

İnternet ortamında sunulan platformun, sağladığı kapsam doğrultusunda yer sağlayıcı ve içerik veya hem yer hem içerik sağlayıcı tanımlara sahip olması mümkündür. 

Yer sağlayıcı en basit tabiri ile içeriklerin kamuya açıldığı platformu sağlayan kişi olup; içerik sağlayıcı kamuya açılan içerikleri üreten, değiştiren veya sağlayan kişidir.

Kişilerin yer sağlayıcı ve içerik sağlayıcı doğrultusunda tabi olacakları yükümlülükler farklılık göstermektedir. Bu yazımızda ilgili kavramların kapsamından ve kavramlara atfedilen yükümlülüklerden bahsediyor olacağız.

Anahtar Kelimeler: Platform, Yer Sağlayıcı, İçerik Sağlayıcı, Yükümlülük, İnternet Kanunu

Ülkemizde platformların sıfatları doğrultusunda sahip oldukları sorumluluklar 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun (“İnternet Kanunu”) kapsamında düzenlenmektedir. 

Daha önce Aracı Hizmet Sağlayıcıların Sorumluluğuna İlişkin Yargıtay Kararı başlıklı yazımızda e-ticaret platformlarında hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcı kavramlarına değindiğimiz için bu yazımızda platformları yalnızca yayın yapıp yapmama nitelikleri doğrultusunda sorumluluklarına ilişkin değerlendirmelerimize yer veriyor olacağız. 

Bu yazımız kapsamında platform adı altında internet sitesi ya da mobil uygulama üzerinden bir ortam oluşturarak hizmet/içerik oluşturan ya da hizmet/içerik oluşturulmasına imkan veren sağlayıcılardan bahsediyor olacağız. 

İnternet Kanunu’nun Tanımlar başlıklı 2. maddesi kapsamında ilgili terimler aşağıda belirtildiği şekilde tanımlanmıştır;

Yer Sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişiler,

İçerik Sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişiler, 

İnternet Ortamı: Haberleşme ve kişisel veya kurumsal bilgisayar sistemleri dışında kalan ve kamuya açık olan internet üzerinde oluşturan ortam.

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) çerçevesinde de yer sağlayıcıların ve içerik sağlayıcıların yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar yer almaktadır. Bu nedenle ilgili hak ve yükümlülükler değerlendirilirken eksik hususlar kalmaması adına mevzuatın bir bütün olarak incelenmesi yerinde olacaktır.

Yer Sağlayıcı’nın Yükümlülükleri

  1. Bilgilendirme Yükümlülüğü

Bilgilendirme Yükümlülüğü başlıklı 3. maddenin 1. fıkrası doğrultusunda yer sağlayıcıların tanıtıcı bilgilerini kendilerine ait internet ortamında kullanıcıların ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak bulundurma yükümlülükleri bulunmaktadır.

Yönetmelik kapsamında bilgilendirme yükümlülüğü geniş anlamda; “Ticari veya ekonomik amaçlı içerik sağlayıcıları, yer sağlayıcıları ve erişim sağlayıcıları, aşağıda belirtilen tanıtıcı bilgilerini, kendilerine ait internet ortamında, kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında, doğru, eksiksiz ve güncel olarak bulundurmakla yükümlüdür” şeklinde tanımlanmış olup yer alması gereken tanıtıcı bilgiler aşağıdaki gibi sayılmıştır;

  • Gerçek kişi ise; adı ve soyadı, tüzel kişi ise; unvanı ve sorumlu kişiler, vergi kimlik numarası veya ticaret sicil numarası 
  • Yerleşim yeri, tüzel kişi ise merkezinin bulunduğu yer,
  • Elektronik iletişim adresi ve telefon numarası,
  • Sunduğu hizmet, bir merciin iznine veya denetimine tabi bir faaliyet çerçevesinde yapılıyor ise, yetkili denetim merciine ilişkin bilgiler.
  1. İçeriği Kontrol Etme Yükümlülüğü

İnternet Kanunu’nda yer alan tanımlardan hareketle yalnızca Yer Sağlayıcı sıfatını haiz platformların teknik olarak bir ortam sunmaktan başka işlevi olmadığının düşünülmesi gerekmektedir. Buna göre Yer Sağlayıcı, İnternet Kanunu’nun 5. maddesinin 1. fıkrası uyarınca; yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.

Bu tanımlardan hareketle bir kimsenin içerik sağlayıcı olarak konumlandırılabilmesi için; kendi hususiyetini taşıyan, özgün bir bilgi veya veri üretmesi; üçüncü kişiler ya da kendisi tarafından üretilmiş bir bilgi veya veri üzerinde değişiklikler gerçekleştirmesi ve/veya; üretilen ya da değiştirilen bilgi veya veriler için bir özellikle bir ortam hazırlamak veya sunmaktır.

  1. Yayından Çıkarma Yükümlülüğü

İnternet Kanunu’nun 5. Maddesinin 2. fıkrası uyarınca; Yer sağlayıcı, yer sağladığı hukuka aykırı içeriği bu Kanunun 8 inci ve 9 uncu maddelerine göre haberdar edilmesi hâlinde yayından çıkarmakla yükümlüdür.

Madde 8 kapsamında içeriğin aşağıda yer alan suçları oluşturması ya da makul şüphe bulunması halinde engellenmesine veya yayından kaldırılmasına karar verilmesi mümkündür;

a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda yer alan;

1) İntihara yönlendirme (madde 84),

2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),

3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),

4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),

5) Müstehcenlik (madde 226),

6) Fuhuş (madde 227),

7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228) suçları.

b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

c) (Ek:25/3/2020-7226/32 md.) 29/4/1959 tarihli ve 7258 sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Şans Oyunları Düzenlenmesi Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

Yukarıda anılan suçlar Yönetmelik kapsamında da ayrıca erişimin engellenmesi talebine konu olabilecek suçlar olarak değerlendirilmiştir. 

Bununla birlikte İnternet Kanunu’nun 9. Maddesi uyarınca “İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden gerçek ve tüzel kişiler ile kurum ve kuruluşlar, içerik sağlayıcısına, buna ulaşamaması hâlinde yer sağlayıcısına başvurarak uyarı yöntemi ile içeriğin yayından çıkarılmasını isteyebileceği gibi doğrudan sulh ceza hâkimine başvurarak içeriğin çıkarılmasını ve/veya erişimin engellenmesini de isteyebilir.” hükmü uyarınca Yer Sağlayıcı, kişilik hakkının ihlali sebebiyle kendisine başvuran ilgililere de en geç 24 (yirmidört) saat içerisinde cevap vermekle yükümlüdür.

  1. Trafik Bilgilerini Saklama Yükümlülüğü

İlgili yükümlülüğün düzenlenmesi noktasında Kanun ile Yönetmelik arasında çelişki bulunmaktadır. Buna göre İnternet Kanunu 1 yıldan az ve 2 yıldan çok olmamak üzere Yönetmelik ile belirlenecek süre boyunca trafik bilgilerinin saklanması gerektiğini belirtirken bu husus Yönetmelik’te saklama yükümlülüğü 6 ay olarak belirlenmiştir. 

Normlar hiyerarşisi dikkate alınarak, Yer Sağlayıcılar’ın en azından 1 yıl süre ile ilgili trafik bilgilerini saklamakla yükümlü olduğu kanaatindeyiz.

  1. Yer Sağlayıcılık Bildiriminde Bulunma Yükümlülüğü

Yer Sağlayıcılar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na yer sağlayıcılığı bildiriminde bulunmakla yükümlüdürler.

İçerik Sağlayıcılar’ın Yükümlülükleri

Her ne kadar İnternet Kanunu’nda yer alan İçerik Sağlayıcı tanımı kapsamında “her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan” olarak tanım yapılmış olsa da; yalnızca bilgi ve verinin üçüncü kişilere sunulması için ortam sağlayan kişiler de kanımızca içerik sağlayıcı olarak kabul edilebileceğinden bu ifadenin somut duruma göre “her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve/veya sağlayan” olarak anlaşılması mümkündür. 

İnternet Kanunu kapsamında da İçerik Sağlayıcılar’ın yükümlülükleri aşağıdaki gibi düzenlenmiştir;

  • İçerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur. 
  • İçerik sağlayıcı, bağlantı sağladığı başkasına ait içerikten sorumlu değildir. Ancak, sunuş biçiminden, bağlantı sağladığı içeriği benimsediği ve kullanıcının söz konusu içeriğe ulaşmasını amaçladığı açıkça belli ise genel hükümlere göre sorumludur.

İçerik Sağlayıcı ile Yer Sağlayıcı arasındaki temel farklar sağlayıcının sunulan içeriği kontrol etme mekanizmasının var olup olmaması kapsamında değerlendirilmektedir. Yukarıda yer alan ikinci yükümlülüğün de bu mekanizmaya işaret ederek İçerik Sağlayıcı’nın sunuş biçiminin de değerlendirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

Örnek vermemiz gerekirse; belirli bir haberin yayımlanması, yayılması, görüntülenmesi için özel olarak ortam sağlayan bir sağlayıcının haber içeriği hakkında bilgisi olması, bunun yayılmasına yönelik çalışmalarda bulunması, bunu amaçlaması halinde bu kimsenin yalnızca yer sağlayıcı olarak ya da yalnızca bağlantı sağlayan bir İçerik Sağlayıcı olarak değerlendirilmesi mümkün olmayabilecektir.

Belirtmek isteriz ki, bir platformun aynı zamanda hem Yer Sağlayıcı hem de İçerik Sağlayıcı olması mümkündür. Eğer Yer Sağlayıcı sıfatını sahip platform aynı zamanda de üretiyor ise her sıfata da ve ilgili yükümlülüklerine tabi olacaktır.

İçerik Sağlayıcılar’da tıpkı yukarıda Yer Sağlayıcılar özelinde açıkladığımız şekilde bilgilendirme ve erişimin engellenmesi ve içeriğin yayından kaldırılması hususlarında sorumlu olacaktır. 

Açıkça belirtmek gerekir ki, İçerik Sağlayıcılar oluşturdukları, değiştirdikleri, benimseyerek bağlantı sağladıkları içerikler bakımından Türk Hukuku kapsamında hukuki ve cezai sorumluluğa sahiptirler. 

Posted by Selen Aydın

Leave a reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir