Birçok sözleşmenin sonuna doğru “Muhtelif Maddeler”, “Çeşitli Maddeler” veya “Diğer Maddeler” gibi bir başlık altında sıra sıra dizilmiş maddeler mutlaka görmüşsünüzdür. Peki bu muhtelif maddeler aslında neyin nesidir sorusunun cevabını verme vakti geldi.
Bölünebilirlik Maddesi: Bu maddenin amacı sözleşmenin imzalanmasından sonra, olur da bir mahkeme kararı veya bir devlet kurumunun kararıyla sözleşmenin herhangi bir maddesi geçersiz veya uygulanamaz hale gelirse, sözleşmenin ilgili madde dışındaki diğer maddeleri ile yaşamasını sağlamaktır. Burada önemli olan tabi ki geçersiz veya uygulanamaz olan madde yüzünden sözleşme taraflarından her ikisinin de çıkarlarının ciddi bir biçimde etkilenmemesidir.
Sözleşmenin Bütünlüğü: Sözleşmenin taraflar arasındaki tek sözleşme olduğunu belirtir. Daha önce sözlü veya yazılı taraflar arasında yapılmış açıklamaların, düzenlemelerin yerine imzalanan sözleşmenin geçtiğine hükmeder.
Feragat Sayılmama: Sözleşmelerde taraflara tanınmış çeşitli haklar bulunur. Bu hakları kullanmak genellikle sahibinin takdirine bırakılmıştır. Bu madde ile eğer hak sahibi taraf hakkını kullanmazsa veya kullanmakta geç kalırsa ileriye dönük olarak bu haktan vazgeçmediğini belirtmektir. Örneğin, sözleşmenin taraflarından biri sözleşmeyi ihlal ediyor. Karşı tarafın da böyle bir durumda sözleşmeyi feshetme hakkı var. Buna rağmen e sözleşmeyi feshetmemeyi seçerse, başka bir ihlal halinde sözleşmeyi feshetme hakkını kaybettiği anlamına gelmez. Kısaca sözleşmenin herhangi bir hüküm veya şartından kaynaklanan bir hakkın kullanılmaması, o hakkın bundan sonra kullanılmayacağı anlamına gelmez.
Sözleşmenin Dili: Sözleşmenin dili zaten belli değil mi diyebilirsiniz ama her zaman öyle olmuyor aslında. Taraflardan birinde yabancılık unsuru olması halinde sözleşme çift dille yapılabilir. Örneğin sözleşme biri Türkçe diğeri İngilizce olmak üzere iki kolon olarak hazırlanıp imzalanabilir. Her iki dilde de aynı anlama gelecek şekilde hazırlanması çok mühim olmakla beraber iki dil arasında bir anlam çatışması olabileceği durumlarda belirsizliğe engel olmak için böyle bir durumda hangi dilin öne çıkacağı bu madde ile tespit edilir.
Masraflar: Sözleşmenin imzalanmasından kaynaklanan her türlü harç, vergi, pul ve benzeri masrafların taraflar arasında ne şekilde paylaşılacağını düzenler. Örneğin, damga vergisi bazen taraflardan biri tarafından bazen de her iki tarafca eşit olarak karşılanır.
Uygulanacak Hukuk ve Yetkili Mahkeme: Muhtelif maddelerin arasında başlığından ne olduğu en kolay anlaşılanlarından biridir. Özellikle tarafların birinde yabancılık unsuru varsa sözleşmenin yorumlanmasında veya bir anlaşmazlık çıkması halinde hangi ülke kanunlarının uygulanacağını belirtmekte fayda vardır. Hangi kanunların uygulanacağı seçildikten sonra taraflar herhangi bir uyuşmazlık halinde hangi mahkemenin yetkili olacağını da seçebilirler.