P2P İngilizce “Peer to Peer” kelimelerinden oluşan bir kısaltmadır. P2P; Birbirine “eş” iki veya daha fazla istemci arasında veri paylaşımı yapılmasını sağlamak amacıyla kullanılan bir ağ protokolüdür. Bu ortamda her P2P kullanıcısı diğer kullanıcılarda bulunan veriye ücretsiz ulaşabilir.
Basitçe söylemek gerekirse P2P; birbirimize bağlandığımız, video, resim, müzik, belge, bilgisayar yazılımları gibi şeyleri birbirimizle paylaştığımız bir ağ sistemidir.
Kapitalist pazarın aksine, P2P size kolayca tam ekonomik kaynağa erişmenizi sağlar. Bu, halka dayalı ekonomileri çok üretken hale getiriyor, çünkü insanlar zamanı tekerleği yeniden keşfederek boşa harcamak zorunda kalmıyorlar. Geleneksel modellerin yerini alan bilgi paylasimina dayanan komün model örneklerini son yıllarda daha fazla goruyoruz: Vikipedi bunun en ünlü örneği. Microsoft bir zamanlar açık kaynak hareketi nedeniyle sahip olduğu yakın-monopoliteden artık hoşlanmıyor.
ABD Ekonomi Raporları, ABD’de GSYİH’sının altıda birinin açık ve paylaşılan bilgiyle alakalı olduğunu göstermektedir. Pentagron raporu, 50 yıllık yüksek teknoloji şirketlerini beş yıl boyunca inceledi ve paylaştırma, etkinleştirme ve bağlantı kurma gibi kolların üstel büyümesinin anahtarı olduğunu buldu. Jeremy Rifkin gibi yorumcular, mantıklı alternatif ekonomik model olarak ortak çalışma alanlarının yükselişine hızla ilerlediğimizi söylüyorlar.
P2Pnin Ekonomiye ve Üretime Etkisi
1. Karşılıklı Fikirler – Açık Ekonomiler
Ortak-temelli ekonomilerin temelinde bilgi ve fikirler var. Fikir paylaşımı yoluyla, yenilikçilik yolları herkes için geçerlidir. Kod, sanat, müzik, politika, demokratik süreç veya veri olsun, entelektüel “mülkiyet”inizi açmak, diğerlerinin bırakıp tekrar ettiğiniz yerden başa çıkabileceği anlamına gelir.
Bu, Michel Bauwens’in “Kapsam Ekonomileri” dediği şeyi yaratır. Esasen, yaptığınız her şey şimdiye kadar üzerinde çalışmış olan herkesin bilgi tabanına dayalıdır.
2. Mutualising Fiziksel Altyapı – Paylaşım Ekonomileri
Eşler arası değer yaratma yeni değil, çevremizde onlarca örneği var. Sürekli değer yaratmaya devam ediyoruz: katılacağımız iletişim, yarattığımız belgeler, paylaştığımız fikirler. Buna rağmen “değer krizi” yaşıyoruz. Yüksek üretken bir sisteme sahibiz, ancak pek çok altyapı parçası içinde, sistem insanların birlikte yarattığı değeri kullanmaktadır.
Facebook örneğine bakalım. İnsanlar içerik üretiyor, kullanıcılar bunu görüyor, kullanabiliyorlar ve paylaşabiliyorlar. Diğer sosyal medya platformları ve diğer aracılar aynı şekilde çalışırlar. Facebooka yaratımlarımızı, fikirlerimizi ve verilerimizi sunuyoruz; ve yarattığımız değer için herhangi bir maddi fayda beklemiyoruz.
Üçüncü taraf olarak iştirak edilen Wikimedia Vakfı veya Enspiral Vakfı gibi vakıflar, kooperatif altyapının var olmasına olanak tanır. Katkıda bulunanların bilgi ve kaynaklarını paylaştıkları veritabanının düzenleyicisi, kolaylaştırıcısı rolünü oynarlar. İkincisi, kaynakları soruna yönlendirmeye çalışıyorlar. Öte yandan Vakıflar bereket zihniyetine sahiptir – merkezi altyapıyı sağlarlar, ancak faaliyetlerin surdurulebilmesi icin uyeler uzerinde baski kuramazlar.
Yani, P2Pde paylaşılan değerler her zaman gerçekten ihtiyacımız olan veya bize fayda sağlayacak şeyler değildir ama herhangi bir belgeye erişebilmek için bize çok büyük bir data sağlarlar.
3. Dairesel Ekonomiler – Yeniden Yerelleştirilmiş Üretim
Ölçek ekonomileri, günümüzün küreselleşmiş dünyasında ekonomik anlamda etkin olsa da, toplumsal veya ekolojik anlamda nadiren etkilidirler. En saf halindeki kapitalizm, tüm çevresel veya sosyal maliyetleri dışa vurur ve tüketim mallarımızın ve teknolojilerimizin birçoğu planlı eskime için tasarlanmıştır.
Bu sistemin en büyük tehlikesi sahte bolluğa dayanıyor – dünyanın kaynakları bol ve sonsuzmuş gibi davranıyoruz, oysa gerçekte böyle değil. Doğal zenginliği bile öldürüyoruz – genetik olarak modifiye edilmiş, patentli, kendi kendine son bulan tohumları yalnızca bir ürün üreten ve daha fazla tohum üretmeyen bir ülke olarak düşünüyoruz.
Üretim sistemlerimizi yeniden konumlandırmak, ekonomik, sosyal ve çevresel olarak büyük verimlilik sağlayabilir. Dairesel bir ekonomi, bir sistemdeki çıktıları diğer sistemlere girdi olarak kullanır. 3D baskıyla dağıtılan imalat örneği, acil ihtiyaçlarınıza uygun ürünler oluşturabileceğimiz anlamına gelir. Üretim masraflarının üçte ikisine kadarının madde veya enerjiye değil, nakliye yoluna gitmesini düşünün. Özellikle ağır ürünler için akran üretimi anlamlıdır. Tabi ki, tedarik zincirleri açık olmadıkça bu tür bir ekonomiye sahip olamayız.
Paylaşım modelleri ve akran üretimini kullanarak yaşam biçimimizi sürdürebilir kılabilir, eşitsizliği azaltabilir ve yerel ekonomileri yeniden canlandırabiliriz. Bütün bunlardan en önemlisi ekonomilerin paylaşımı ve akran üretimi, sadece işletmelerin değil sivil toplumun da üretken ve verimli olabileceğini gösteriyor.
Kaynaklar: www.quara.com, http://www.eticaretgunlugu.com/
Alina Siegfried, Rise of the Commons: Fundamentals of P2P Economies