Fikri Mülkiyet (Intellectual Property) kavramına değinebilmek için söz öbeğinde bulunan “fikri” kavramından yola çıkarak bir fikrin, gerçek alemde varlık halini kazanmadan ve mülk edinmeden önce ortaya koyabilme aşamasında hayal gücünden bahsetmeden geçemeyeceğimizi belirtmemiz gerekir. Yani fikri mülkiyete konu olan varlığın henüz maddi varlık olarak isim kazanmadan önce dahi korunabileceğinin bir gerçeklik olduğunun farkında olmamız gerekir.

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO – The World Intellectual Property Organization), fikri mülkiyeti, tüm zamanlara ve kültürlere ait tüm insanlığın evrensel değeri olarak ilan etmiştir. Buna göre, fikri mülkiyet herkesin ortak mirasıdır.1

İnsanlık tarihi de gösterir ki, tüm teknolojik keşif  ve gelişmeler, kültürel, sosyal ve ekonomik yenilik ve değişimler sürekli bir teşviki, rekabeti doğurmaktadır. Fikri mülkiyet ile bu gelişmelere sahip olunması imkanı sağlanmasıyla var olan rekabet pozitif ivme ile değişkenlik göstermeye devam etmektedir. Bu noktada hayatı olağandan daha zor kılan bir sorunun varlığının tespiti ve bunun giderilmesine yönelik bilgi arayışı ve devamında edinilen bilginin, bilgiyi kullanma evresine (hayal gücü aşaması) ve bu evreden de buluşa ve oradan da artık fikri mülkiyete ve son olarak da ürün formunda çözüme kavuşur.

        Fikri mülkiyet hakları, kişiler ve işletmeler ile lisans sahiplerinin buluş ve yaratıcı çalışmalarından kaynaklanan ürün ve teknolojileri üretmek, çoğaltmak ve satmak için imkan tanıyan hukuk kurallarını kapsamaktadır.2 Bu hukuk dalı, fikri mülkiyetin sahibinin her türlü menfaatini koruyarak, bu haklara sahip olmasını özendirme amacı gütmektedir. Dolayısıyla fikri mülkiyet, eser veya keşif sahibini korurken, düşsel, sanatsal, bilimsel, akılsal eylemleri; ayırt edici işareti ve adın sahibini korurken, işarette simgeleşen mal ve hizmet kalitesi gibi işletmenin yatırımlarını ve sonraki çabalarını teşvik etmektedir.3  Şu tahlilde markanın tanımı, bir teşebbüsün ürettiği, ticaretini yaptığı mal veya hizmetlerin kaynağını belirleyen, ayırt edici simge, logo ya da işarettir.
Bu logo ya da işaretlerin orijinal veya estetik olması önemli değildir. Markalardaki kelimeler herkes tarafından bilinen kelimeler olduğu gibi anlamı olmayan söz ya da sözcük bütününden de oluşabilir.

I. Marka Taklitçiliği (Brand Counterfeiting) Kavramı 

Markalarda taklitçiliğe değinecek olursak temel özellikleri tescilli marka ile aynı (identical to the trademark), esas unsurları ile bu markadan ayırt edilemeyen (can not be distinguished in its essential aspects from such a trade mark) ve bu sebeple de söz konusu marka sahibinin haklarını ihlal eden bir marka taklit markadır. Buna karşılık karışıklığa neden olacak şekilde olan kullanımlarda taklitçilikten söz edilemez.

  • Marka Hakkına Tecavüz (Infringement)

Taklitçilik suretiyle marka hakkına tecavüz bir suç iken, bunun dışında kalan tecavüzler hukuki sorumluluk gerektiren haksız fiil olarak nitelendirilir. Bu nedenle suç teşkil eden taklitçilik fiilleri aynı zamanda, kaçınılmaz olarak, hukuki sorumluluk doğuran tecavüz niteliğindedir.4 Bunun yanı sıra tüm marka tecavüzlerinin de taklitçilik olmadığını belirtelim. Zira marka tecavüzü genel anlamda, tecavüz eden kişinin markasının, markalar arasında karışıklık ihtimali oluşturacak kadar tescilli markaya benzer olduğu durumlarda görülür. Taklitçilik için karışıklık ihtimali yeterli olmayıp iki marka ciddi şekilde ayırt edilemez olmalıdır. Bu koşul, basit taklitçilik ile marka tecavüzünü birbirinden ayırmaktadır. Taklit davalarının temel özelliği hukuken oldukça basit olmalarıdır. Taklitçilerin fiilleri marka sahibinin engelleme hakkının tartışmasız olduğu fiilleri kapsamına almaktadır.

 
1    Idris Kamil: Intellectual Property A Power Tool for Economic Growth, World Intellectual Property Organization, WIPO Publication No.888, 2003, s. 8.   

2     ÇETİNTÜRK Ekrem: Marka Taklitçiliği Suçu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019, s. 20.

3     TEKİNALP Ünal: Fikri Mülkiyet Hukuku, Vedat Kitapçılık, 5. Bası, İstanbul, 2012, s. 32.

4      Substantial Elements of Counterfeiting and Privacy

Posted by Beratcan Özdemir

Leave a reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir