Fikirlerin paraya çevrilmesi ancak doğru adımları atmakla mümkündür. Startuplar; ortaya konan fikirlerin hayata geçirilmesi, geliştirilmesi ve bu fikirlerden ticari boyutta gelir elde edilebilmesi sürecine açılan kapılardır. Bu süreçlere başlanmadan önce doğru adımları atmak adına–, bir yol haritası olarak iş planı hazırlanmalıdır.
İş planı; startup ile ilgili finansal, ekonomik, stratejik ve hukuki çerçeveyi çizen ve daha önemlisi potansiyel yatırımcılar ve ortaklar için startupı cazibeli hale getiren doküman, olarak tanımlanabilir. Yapılan tanımdan hareketle, iş planının birden çok fonksiyonu olduğu kabul edilir. Bunlar çeşitli şekilde sınıflandırılabilir ancak yaygın olarak kabul edilen sınıflandırma; kurucular açısından ve potansiyel yatırımcı / ortaklar açısından olmak üzere ikiye ayrılır.
Tanımda kısaca bahsedildiği gibi; kurucular için, startup ile ilgili genel çerçeveyi iş planı çizer ve doğru adımların atılması için bir yol haritası görevi görür. Bu husus; mevcut ekonomik, finansal ve hukuki durumun analiz edilebilmesi için büyük önem arz eder. Dolayısıyla, kurucuların kendilerinin de eksiklikleri görüp bilgilenmesini sağlar. Bunun üzerine startupın geliştirilmesi ve söz konusu eksikliklerin giderilmesi için gerekli hamlelerin yapılması kolaylaşır. Kısacası iş planı, kurucuların kendi kendilerinin iç denetimini yapıp ulaşılan sonuca göre kendi kendilerini geliştirmesi açısından fayda sağlayacaktır.
Startupların finanse edilmesi birkaç değişik şekilde mümkün olabilir. Ancak her durumda, –en basit şekilde söylemek gerekirse– yatırımcının bu fikre ve startupa inanıp kaynak sağlaması gerekmektedir. Tam bu noktada, yukarıda belirtildiği gibi iş planının en önemli işlevi olan, startupın yatırımcılar için cazibesini ortaya koyması özelliği ön plana çıkmaktadır. İş planında ortaya konulan ve her şeyin başlangıcı olan esas fikir ile birlikte finansal, ekonomik ve hukuki durum, startupın yatırımcılar arasında kendisini pazarlamasına ve bu sayede finansman bulmasına esas teşkil etmektedir.
Bir iş planının ana hatları şu şekildedir:
- Kapak sayfası
- İçindekiler
- Yönetim özeti
- Ortaklar
- Hizmet ve ürünlerin tanımı
- Müşteri ve ilgili pazarların tanımı
- İlgili pazardaki diğer aktörler ve rekabet durumu
- Tedarik zinciri ve yönetimi
- Şirket
- Genel risk analizi
- Finansal tablolar ve stratejiler
Bu denli önem arz eden bir belge olan iş planının hazırlanması aşamasında da dikkate alınacak bazı noktalar vardır. Bunlardan ilki; “gerçekçi olmak”tır. Fikir, gerçekten çok iyi ve paraya dönüştürülebilir olabilir ancak fikrin hayata geçirilmesi sırasında karşılaşılacak zorluklar – örneğin ortaya çıkacak olan yüksek maliyetler ve hizmetin arz edilmesi sonucunda elde edilecek ve beklentinin altında kalabilecek olan kâr– göz önünde bulundurulmalıdır. Dolayısıyla, iş planı hazırlarken gerçekçi olmakta her zaman fayda vardır. İkincisi; iş planı hazırlanırken kısa, öz ve nesnel olmaktır. Üçüncüsü ise teknik detaylarda boğulup yatırımcıyı uzaklaştırmamaktır. Uzun veya çok teknik hazırlanmış bir iş planı ilk etapta cazip gelebilir ama yatırımcıyı uzaklaştırma riski söz konusudur. Eğer, yatırımcıya startup pazarlanmak isteniyorsa; kısa, öz ve anlaşılır hazırlanmış bir iş planı daha faydalı olacaktır. Bunu yaparken akılda tutulması gereken en önemli husus şudur; yatırımcılar için dışarda çok fazla yatırım yapacak startup vardır ancak yatırım arayan startuplar için o yatırımcı belki de tek şans olabilir. Bu yüzden ele geçirilen şansı iyi değerlendirmek gerekir.