Herhangi bir ülkede tescil edilmiş bir şirketiniz olduğunda işinizi diğer ülkelere de taşımak aklınızın
bir köşesinde hep durur. Bu noktada karşınıza üç seçenek çıkacaktır: o ülkede (i) yeni bir şirket
kurabileceğiniz gibi, (ii) şube veya (iii) irtibat bürosu açabilirsiniz. Bulunduğunuz ülkede başarılı bir
ticaretinizin olması önemli bir başarı göstergesi olabilir. Ancak bir başka ülkede ticari faaliyetlere
başlamak her zaman güvenli olmayabilir. Bildiğiniz gibi ülkenin siyasi yapısı, vergilendirme
politikaları gibi pek çok faktör o ülkedeki ticaretinizi de doğrudan etkileyecektir.
Bu yazıda, yabancı sermayeli şirketler için şube ve irtibat bürosu kavramları kıyaslanarak, hem Türk
hukukunun yaklaşımına ilişkin bilgi vermek hem de Türk şirketlerinin yabancı ülkelerde bu ikilemde
kalması durumunda neleri sorgulamaları gerektiğine ilişkin fikir vermeye çalışacağım. Unutmamak
gerekir ki, en uygun mekanizmanın seçilmesi tamamen ticari beklentileriniz doğrultusunda atılması
gereken bir adımdır.
| Şube | İrtibat Bürosu | |
| Süre Sınırı | Mevzuatta öngörülen herhangi bir süre sınırlaması yoktur. Süresi merkezin ana sözleşmesinde belirlenen süre ile sınırlıdır. | İzin en fazla üç (3) yıl için verilir. Başvuru üzerine, bu izin beş (5) ya da on (10) yıl için uzatılabilir.
Pazar araştırması veya merkezin ürünlerinin ya da hizmetlerinin tanıtımını yapmak üzere izin alan büroların süreleri uzatılmaz. |
| İzin Makamı | Kuruluş için kural olarak ön izin almak gerekli değildir. Ancak, açılması Sanayi ve Ticaret Bakanlığı veya diğer resmî kurumların iznine/uygun görüşüne tabi olan şubeler istisnadır. | Kuruluş için izin vermeye ve izinleri uzatmaya Ekonomi Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü (“Genel Müdürlük”) yetkilidir. |
| Tescil Makamı | Bulundukları yerin ticaret siciline tescil ve ilan edilir. | Ticaret siciline tescil ve ilanı gerekmez. |
| Vergi Dairesine Kayıt | Ticaret siciline tescilden itibaren bir (1) ay içinde, vergi kimlik numarasının alınması gereklidir. | Vergi dairesine kayıt edilmeli ve kayıt belgesinin bir nüshası kayıttan itibaren bir (1) ay içinde Genel Müdürlük’e sunulmalıdır. |
| Yıllık Faaliyet Raporu | Her yıl en geç 31 Mayıs’a kadar, faaliyetlerine ve sermayelerine ilişkin bilgi formu Genel Müdürlük’e sunulur. | Her yıl en geç 31 Mayıs’a kadar, geçmiş yıl faaliyetlerine ilişkin bilgi formu Genel Müdürlük’e sunulur. |
| Ticaret Odasına Kayıt | Bulunduğu yerin ticaret odasına kaydı ve aidat ödemesi gerekir. | Böyle bir yükümlülükleri yoktur. |
| Faaliyet Alanları | Kendi başına gelir getirici ticari faaliyette bulunabilir.
Merkezin faaliyet alanına giren konular şube için sınır oluşturur. Başka bir deyişle, şube merkezin işlemleri ile aynı ya da benzer işlemler yapabilir. |
Ticari faaliyette bulunamaz. Tanıtım, bilgi toplama ve irtibat sağlama gibi amaçlarla kurulur.
Ticari faaliyete başlanmak istenirse, şube kuruluş prosedürüne uyulması ve şubenin ticaret siciline tescil ve ilanı gerekir. |
| Kar Transferi | Mümkündür. | Mümkün değildir. |
| Vergi Mükellefiyeti | Kurumlar ve katma değer vergisi mükellefiyetleri vardır. | Kurumlar ve katma değer vergisi mükellefiyetleri yoktur. |
| Defter Tutma Yükümlülüğü | Defter tutma yükümlülüğü vardır. | Defter tutma yükümlülüğü vardır. |
Yararlanılan Kaynaklar:
- 4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanunu
- 08.2003 tarih ve 25205 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği
- Şubeler ve İrtibat Büroları, Av. Naciye Yılmaz, Erdem &Erdem, Ağustos 2013.
- Türkiye’de şube açılışına ilişkin bilgi almak için, www.ito.org.tr/
İrtibat bürosunun defter tutma zorunluluğu yoktur. Hangi kaynağa göre vardır yazdınız?