Resmi Gazete’de yayımlanan Sınai Mülkiyet Kanunu 556, 555, 554 ve 551 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameleri bir araya toplayarak daha etkili bir mevzuat oluşturmayı hedefliyor. Bu kanun ile marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adlarına ilişkin hakların korunması amaçlanmaktadır.
Kanun tasarısının gerekçesinde de belirttiği üzere ekonomik gelişime paralel olarak sınai mülkiyet hakları alanında önemli gelişmeler olmuştur ve bu kanuna ihtiyaç artmıştır. Özellikle girişimcilik sektörüne yapılan teşviklerle sınai mülkiyet hakları KHK lar bazında yetersiz kalmıştır.
Bu hususlara ek olarak 551 sayılı KHK ile 556 sayılı KHK ların bazı maddeleri için Anayasa Mahkemeleri iptal kararı vermiştir ve aslında kanunla düzenleme yapılarak bu iptal kararlarının da önüne geçilmek istenmiştir. Bunun en yeni örneği 6 ocak 2017 tarihli 29940 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan karar ile Anayasa Mahkemesi 556 sayılı KHK 14. Maddesinde düzenlenen markanın tescil tarihinden itibaren 5 yıl içinde kullanılmaması halinde idari olarak iptal edilmesi hükmünü de iptal etmiştir.
Kanun ile patent, marka, endüstriyel tasarım ve coğrafi işaretler için ayrı ayrı olan kanun metinleri tek bir çatıda toplanarak daha sade bir hal alması hedeflenmiştir. Böylece daha etkili bir yasal düzenleme karşımıza çıkıyor.
Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte artık Türk Patent Enstitüsü’nün adı Türk Patent ve Marka Kurumu olarak değişiyor. Bunun yanı sıra fikri ve sınai mülkiyet haklarına ilişkin eğitim, danışmanlık ve araştırma faaliyetlerini yürütecek bir Fikri Mülkiyet Akademisi kurulmasını da düzenliyor.
Geleneksel ürün adının tescili artık kanunla mümkün oluyor. Coğrafi işaretli ürünlerin denetimine ilişkin rapor sunma aralığında ise 10 yıldan 1 yıla indirilerek enstitü denetimi sıklaşıyor.
Kanunun getirdiği en işlevsel yeniliklerden biri tescil ve itiraz sürelerinin kısalması. Böylece ticarileşmenin ve ekonomiye katkının daha hızlı ve etkili olacağı açıktır. Mesela marka tescil başvurusuna karşı itirazlar KHK uyarınca başvuru yayınından itibaren 3 ay içinde yapılması gerekirken kanun düzenlemesinde 2 ay içerisinde yapılması gerekmektedir. Aynı şekilde coğrafi işaretlerle ilgili tescil talebinin geçersizliğine yönelik itirazlar KHK uyarınca 6 ay iken, kanun ile 2 aya indirilmiştir.
Markalar için beraber yer alma imkanı geliyor. Yani marka sahibinden yazılı muvaffakat alınması ile aynı marka, aynı mal ve hizmetler için bir başkası adına da tescil edilebilecek. Markaya itiraz eden o markanın kullanıldığını ispatlayamazsa itirazın reddi söz konusu olabilecek.
Patent konusunda ise en önemli değişiklik incelemesiz patent sisteminin kalkıyor olması. Artık tüm patent başvuruları incelemeli patent şeklinde olacaktır. Avrupa Patent Sözleşmesi’nde olan Hakların Yeniden Tesisi imkanı ile son tarihlerin geçmesi dolayısıyla geçersiz hale gelen belgelerin önüne geçilmesi hedefleniyor. Patent tescili sonrası belge yayınından itibaren 6 ay içerisinde menfaati olanların tescile itiraz hakkı olacak. Böylece mahkemeye gitmeden TPE nezdinde itirazlar olacak ve iptal edilebilecek. Patent başvuru sahibi, işlemleri devam eden başvurusunun faydalı model başvurusuna dönüştürülmesini talep edebilecek.
Faydalı modeller ve endüstriyel tasarımlar bakımından ise artık yenilik araştırması yapma zorunluluğu geliyor. Tıpkı patent gibi yayınlanan faydalı modeller için yapılan itirazlar TPE nezdinde değerlendirilecek ve iptal edilebilecek.
Akademisyenlerin buluşları ise “çalışan buluşu” kapsamına alınıyor ve hak sahipliği üniversitelere ait olacak.
Kanun ile getirilen diğer bir yenilik ise AB marka mevzuatına paralel düzenlenen “Kullanmama Savunması”. İtiraz konusu başvurunun yapıldığı tarihten geriye doğru olan süre esas alındığında, itiraz gerekçesi marka 5 yıldan kısa süreli bir tescil ise kullanmama savunması ileri sürülemeyecektir. Yani kullanmama savunması 5 yıldan uzun süreli tesciller için ileri sürülebilir.
Sınai Mülkiyet Kanununda yer alan davalarda görevli mahkeme Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemeleri ile Fikri Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri olarak düzenlenmekte.
Kanunun resmi gazetede yayımlanması tarihinden önce enstitüye yapılan başvuruların durumunun ne olacağı sorusuyla karşı karşıya kalabilir. Bu durumda başvuru tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre başvurular değerlendirilip, sonuçlandırılır.
Tüm bu yenilikleri değerlendirdiğimizde, Sınai mülkiyet hakları alanında yaşanan önemli gelişmelere paralel olarak özellikle AB düzenlemeleri ve uluslararası anlaşmalara uyum sağlanarak düzenlenen bu kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte teknolojik ilerlemeye katkı sağlanacağı açık.
Bunlara ek olarak 06.01.2017 tarihinde SINAİ MÜLKİYET KANUNUNUN UYGULANMASINA DAİR YÖNETMELİK TASLAĞI da TPE’nin sitesinde görüşe açılmıştır. Taslakla ilgili görüş ve önerilerinizi 10.01.2017 tarihine kadar iletebilirsiniz.
